Vàng đỏ của phương Đông – saffron, từ lâu đã là biểu tượng của sự sang trọng và quý phái. Tại Việt Nam saffron được biết đến như một bí quyết làm đẹp. Vậy bạn có bao giờ tò mò về quá trình thu hoạch kỳ công để tạo ra loại gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới này? Hãy cùng Yến Tốt đến Iran, tận mắt chứng kiến những cánh đồng hoa nghệ tây vàng rực và khám phá bí quyết thu hoạch saffron.
Đặc điểm của cây nghệ tây
Cây nghệ tây, hay còn gọi là saffron, là một loài thực vật có chiều cao từ 20 đến 30 cm. Hoa nghệ tây nổi bật với màu sắc tím đặc trưng, thường có ba nhụy dài màu vàng rực rỡ, tạo nên vẻ đẹp thu hút và độc đáo cho cây. Hoa thường nở vào mùa thu, từ tháng 9 đến tháng 11, và chỉ trong khoảng thời gian ngắn ngủi, từ 7 đến 10 ngày, trước khi bước vào giai đoạn thu hoạch.
Sau khi hoa nở các nhụy sẽ được thu hoạch bằng tay vào buổi sáng sớm khi sương vẫn còn đọng trên cánh hoa, đảm bảo giữ được hương vị và chất lượng tốt nhất của nghệ tây. Với quy trình chăm sóc và thu hoạch tỉ mỉ, cây nghệ tây không chỉ mang lại giá trị thẩm mỹ mà còn là nguyên liệu quý giá trong ẩm thực và y học.
Quá trình trồng và chăm sóc cây nghệ tây
Cây nghệ tây (Crocus sativus) là một loại hoa quý hiếm, không chỉ mang vẻ đẹp quyến rũ mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Để trồng nghệ tây thành công, điều kiện sinh trưởng là yếu tố quan trọng đầu tiên. Nghệ tây ưa khí hậu ấm áp, nhiều nắng, với ít nhất 5 giờ ánh sáng mỗi ngày, và đất trồng cần sạch sẽ, thoát nước tốt, không bị mầm bệnh hay cỏ dại. Hỗn hợp đất có phân chuồng đã hoai mục sẽ giúp cung cấp đủ dinh dưỡng cho củ cây.
Chu kỳ sinh trưởng của nghệ tây từ khi trồng đến khi thu hoạch thường kéo dài khoảng 4 tháng. Ở Việt Nam, thời điểm trồng lý tưởng là từ tháng 9 đến tháng 11, giúp cây nở hoa đúng dịp Tết Nguyên Đán. Trong suốt quá trình này, cây cần được chăm sóc đúng cách để phát triển mạnh mẽ. Tưới nước vừa đủ là một yếu tố quan trọng, cần tránh tình trạng ngập úng, và tưới đều đặn để cây không bị khô. Bón phân hữu cơ định kỳ, khoảng 20 ngày một lần, sẽ cung cấp dinh dưỡng cho cây phát triển.
Bên cạnh đó việc phòng trừ sâu bệnh cũng là một phần không thể thiếu trong quá trình chăm sóc cây nghệ tây. Người trồng cần theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm các bệnh như lở cổ rễ, héo lá, hay thoái rễ màu tím, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời nhằm bảo vệ sức khỏe cho cây và đảm bảo thu hoạch hoa nghệ tây chất lượng.
Thu hoạch nhụy hoa nghệ tây
Thời điểm lý tưởng để thu hoạch saffron là vào buổi sáng sớm, khi hoa vừa nở. Việc hái vào thời điểm này giúp đảm bảo nhụy hoa đạt được chất lượng tối ưu, với hương vị và màu sắc tốt nhất. Nhiệt độ buổi sáng thường mát mẻ và độ ẩm thấp, giúp nhụy không bị ảnh hưởng bởi ánh sáng mặt trời mạnh, từ đó duy trì cấu trúc hóa học và hương thơm tự nhiên của saffron. Thời gian nở hoa kéo dài từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 12, nên nông dân cần phải làm việc nhanh chóng để thu hoạch toàn bộ nhụy trong khoảng thời gian ngắn ngủi này.
Các công đoạn thu hoạch
- Hái hoa: Quá trình hái hoa nghệ tây diễn ra một cách tỉ mỉ và cẩn thận. Nông dân sử dụng tay để nhổ nhẹ nhàng từng bông hoa, đảm bảo không làm hỏng cánh hoa và nhụy bên trong. Mỗi bông hoa chỉ có ba nhụy, vì vậy việc chọn lựa và hái hoa cần thực hiện rất kỹ lưỡng để không bỏ lỡ bất kỳ bông nào. Việc thu hoạch thường mất nhiều công sức và thời gian, bởi một người có thể phải làm việc liên tục để thu được lượng hoa cần thiết.
- Tách nhụy: Sau khi hái, nhụy hoa cần được tách ra khỏi cánh hoa. Quy trình này thường được thực hiện bằng tay, với sự hỗ trợ của các dụng cụ như kẹp nhụy chuyên dụng. Việc tách nhụy phải được thực hiện một cách nhẹ nhàng để không làm hư hại nhụy, vì chỉ cần một vết xước nhỏ cũng có thể làm giảm chất lượng saffron. Mỗi nhụy nặng khoảng 0,006g, và để sản xuất 1kg saffron, cần khoảng 150.000 bông hoa được hái và tách nhụy.
- Sấy khô: Nhụy hoa sau khi được tách ra cần được sấy khô ngay lập tức để bảo quản và tăng cường hương vị. Quá trình sấy có thể thực hiện bằng máy sấy ở nhiệt độ từ 35-40 độ C hoặc sử dụng phương pháp tự nhiên dưới ánh nắng nhẹ. Việc sấy khô giúp loại bỏ độ ẩm, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, và bảo tồn hương thơm cũng như màu sắc đặc trưng của saffron. Thời gian sấy thường kéo dài từ 10-12 giờ, và sau khi sấy xong, saffron sẽ được đóng gói trong các bao bì kín để bảo quản.
Các dụng cụ cần thiết
Trong quá trình thu hoạch saffron, một số dụng cụ cơ bản và chuyên dụng là rất quan trọng bao gồm:
- Kẹp nhụy: Dùng để tách nhụy hoa một cách nhẹ nhàng, giảm thiểu nguy cơ làm hỏng nhụy.
- Giỏ đựng hoa: Được sử dụng để chứa các bông hoa đã hái, giúp bảo quản chúng trong quá trình thu hoạch mà không bị dập nát.
- Máy sấy: Thiết bị quan trọng trong quy trình sấy khô nhụy hoa, giúp giữ lại hương vị và chất lượng của saffron.
- Găng tay: Để bảo vệ bàn tay trong quá trình hái và tách nhụy, đồng thời ngăn ngừa sự lây lan của tạp chất.
Thông qua quy trình thu hoạch cẩn thận và chuyên nghiệp này, saffron không chỉ được bảo tồn tối đa giá trị mà còn khẳng định vị thế của nó như một trong những loại gia vị quý giá và đắt đỏ nhất thế giới, có giá lên đến 10.000 USD/kg (khoảng 230 triệu đồng/kg).
Những điều cần lưu ý khi thu hoạch saffron
Khi thu hoạch saffron, một trong những loại gia vị quý giá nhất thế giới, có một số điều cần lưu ý để đảm bảo chất lượng và hiệu quả của quá trình thu hoạch:
- Thời điểm thu hoạch: Nên thu hoạch saffron vào buổi sáng sớm, trước khi mặt trời mọc. Thời điểm này giúp hoa nghệ tây vẫn còn chưa nở hoàn toàn, giúp bảo vệ nhụy hoa và làm cho quá trình hái dễ dàng hơn.
- Cách hái hoa: Sử dụng dụng cụ chuyên dụng như kéo sắc hoặc dao nhỏ để hái từng bông hoa một cách nhẹ nhàng. Cần tránh làm hư hại đến cánh hoa và nhụy hoa, vì điều này có thể làm giảm chất lượng saffron.
- Quy trình tách nhụy: Ngay sau khi hái, nhụy hoa (bao gồm 3 sợi nhụy đỏ) cần được tách ra khỏi cánh hoa ngay lập tức. Quy trình này phải được thực hiện cẩn thận để tránh làm hư hại nhụy và nên hoàn thành trong vòng 24 giờ sau khi thu hoạch.
- Sấy khô: Nhụy hoa sau khi tách cần được sấy khô ngay lập tức trên lửa củi với nhiệt độ ổn định. Cần lưu ý tránh nhiệt độ quá cao, vì điều này có thể làm mất hương vị tự nhiên và giá trị dinh dưỡng của saffron.
- Điều kiện thời tiết: Tránh thu hoạch trong điều kiện thời tiết ẩm ướt hoặc mưa, vì độ ẩm cao có thể làm giảm chất lượng saffron và làm cho nhụy hoa dễ hư hỏng.
- Sức khỏe và an toàn: Những người tham gia thu hoạch nên được đào tạo bài bản về quy trình thu hoạch và sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân như găng tay và kính bảo hộ để bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ra theo dõi saffron nở hoa để lập kế hoạch thu hoạch hợp lý, giúp tối ưu hóa quy trình và thời gian thu hoạch. Saffron cần được bảo quản trong điều kiện khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp để duy trì chất lượng cao nhất.
Hy vọng qua bài viết này bạn đã cùng chúng tôi khám phá hành trình đầy thú vị để có được những sợi nhụy hoa nghệ tây quý giá. Để trải nghiệm hương vị và màu sắc tuyệt vời của saffron, hãy đến với Yến Tốt. Chúng tôi cam kết mang đến cho bạn sản phẩm saffron chất lượng cao, được thu hoạch và chế biến một cách tỉ mỉ, đảm bảo giữ nguyên vẹn những tinh túy của tự nhiên.